İki bölümden oluşacak bel ağrısı ve tedavisi yazısında “Neden bel ağrısı olur?” ve bel ağrısı tedavisi ile ilgili detaylıca bilgi edineceksiniz. Çay alıp gelirseniz iyi olur. Kapsamlı bir yazı olacak.
Genel bir bilgi olarak, insanların yaklaşık %80’i hayatlarının bir döneminde bel ağrısı şikayeti yaşıyor. Ancak, nadiren bu durum kötü bir sebepten kaynaklanıyor. Bel ağrısı yaşayanların %10 ile %30’u önemli ölçüde sıkıntı çekiyor. Bu kişiler günlük yaşamlarını sürdürmekte zorlanıyor ve yaşam kaliteleri olumsuz yönde etkileniyor. Üstelik, bel ağrısı sadece yaşayanı değil, sosyal çevresini de etkiliyor.
Bel Ağrısı Hakkında 5 Gerçek
“Neden bel ağrısı olur?” sorusunu cevaplamadan önce, özet niteliğinde olan 5 maddeden bahsetmem gerek:
- Bel bölgesi vücudun en dayanıklı yerlerinden bir tanesidir.
- Bel ağrısı nadiren ciddi bir yapısal sorundan (doku hasarı) kaynaklanır.
- Genel olarak, kaliteli uyku, sağlıklı beslenme ve düzenli hareket veya egzersiz bel ağrısına iyi gelir.
- Bel ağrısı, yaşlandıkça “kalıcı” hale gelmez ve üçüncü maddedeki öneri her yaşta geçerlidir.
- Bel ağrısında dinlenmek çoğunlukla iyi gelmez. Hareket ve egzersiz bel bölgesini daha dirençli hale getireceği gibi ağrıları da azaltır.
Bel Ağrısının Tipleri Nelerdir?
Bel ağrıları hem süre hem de sebep bakımından sınıflandırılabilir. Süre bazındaki sınıflandırmada, başlangıçtan 3 aya kadar akut bel ağrısı, 3-6 aydan daha uzun süren durumlara ise kronik bel ağrısı (ısrarcı bel ağrısı) denilmektedir.
Kaynaklandığı sebebe göre ise bel ağrıları “Spesifik Bel Ağrısı” ve “Spesifik Olmayan Bel Ağrısı” şeklinde ikiye ayrılır.
Spesifik Bel Ağrısı
İsmi sizi korkutmasın. Spesifik kelimesinin Türkçe çevirisi “belli, belirli” anlamına geliyor. İyi haber şu ki spesifik bel ağrıları nadir görülüyor.
Bel ağrısı olan hastaların %1-5’i kanser, enfeksiyon, kırık, fıtık veya ankilozan spondilit gibi romatizmal inflamatuar hastalıklardan kaynaklanan bel ağrısı yaşıyor. Ek olarak, bu sınıflandırma içinde böbrek, barsak ve mesane gibi iç organlardan kaynaklanan bel ağrıları da yer alabiliyor.
Spesifik Olmayan Bel Ağrısı
Bel ağrısı olan hastaların %90-95’inde spesifik olmayan bel ağrısı vardır. Başka bir deyişle, belirli bir patolojiye dayanmayan bel ağrısı.
Bazı bel ağrıları vücut direncinin olumsuz etkilendiği zamanlarda üstüne eklenen bel zorlanmasıyla oluşabilir. Vücut direncini olumsuz etkileyen durumlar arasında bitkin, yorgun, stresli, gergin, üzgün olmak gibi psikososyal sebepler olduğu gibi yeteri kadar dinlenmiyor olmak, aşırı aktif veya aşırı hareketsiz olmak da yer alıyor.
Bazı bel ağrıları da herhangi bir bel zorlanması veya mekanik etkiler görülmeden gelişebilmektedir. Tek başına üzüntü, yorgunluk, hareketsizlik ve stres gibi sebepler nasıl baş ağrısı yapıyorsa, bel ağrısına da sebep olabilir.
Her ne kadar ani sıkıntılar yaratsalar, hareketleri engelleseler ve korkutucu gözükseler de spesifik olmayan bel ağrıları çoğunlukla birkaç hafta içinde kendi kendine rahatlayacaktır.
Bel Ağrısı İçin MR Çekilir Mi?
Spesifik bel ağrısı şüphesi haricinde bel ağrısı için MR ve diğer görüntüleme yöntemleri (röntgen, tomografi vb.) ÖNERİLMEMEKTEDİR. MR ve benzeri görüntüleme yöntemlerinde önemli bir sorun ortaya çıkıyor. Bel ağrısı OLMAYAN kişilerde %80’e varan oranlarda disk dejenerasyonu ve %50-60 oranında bulging (fıtık başlangıcı) görülmektedir. Bu değişiklikler, aynı yüzün kırışması gibi yaşa bağlı normal değişikliklerdir. Bel ağrısına işaret etmezler. Hatta bel ağrısı hissettiğinizde çektirilen MR’lar ağrıyı daha kötü hale getirebilir.
Belki ağrınız sadece denk geldi.
Kendi başına bıraktığınızda zaten 2-3 hafta içinde geçecek bir bel ağrısı için MR istendiğini düşünelim. Yaşa bağlı normal değişiklikler olarak görülebilecek fıtık başlangıcı veya disk dejenerasyonu da MR’da görülsün. Bunlar size kaygı uyandıracak şekilde ifade edilmişse daha korumacı olup belinizi ve vücudunuzu daha hareketsiz bırakacak veya endişeye kapılıp algıladığınız ağrının şiddetini arttırmanıza sebep olacaktır. Bir başka konu da çektirdiğiniz MR’dan ne kadar öncesinden beri ftık veya disk dejenerasyonunun var olduğunun anlaşılamaması. Belki 3 senedir vardı. Belki ağrınız sadece denk geldi.
Spesifik Bel Ağrısı İçin Ne Yapabilirim?
Her şeyden önce size uygun en doğru bilgiyi başvurduğunuz hekimden ve fizyoterapistten alabilirsiniz. Hekime ve fizyoterapiste danıştığınızda şu soruları sorduğunuzdan emin olun:
- Bel ağrısıyla ilgili en iyi kanıta dayalı tedavi yöntemleri nelerdir?
- Bel ağrısı tedavisinde farklı yöntemlerin faydaları ve riskleri nelerdir?
- Bel ağrısı tedavisinde hekimin veya fizyoterapistin yapması gerekenler nelerdir?
- Hasta olarak sizin sorumluluklarınız ve yapmanız gerekenler nelerdir?
- Bel ağrısı için hiçbir tedavi almazsanız ne olur?
- Bel ağrısı tedavisi yöntemlerinin ücretleri nelerdir?
Kanser veya romatizmal hastalıklar gibi ek durumları bir kenara koyup ortopedik birkaç problemlerde sorulardan birkaç tanesini cevaplayabilirim:
Belde bir travmaya bağlı kırık oluşmuşsa bir kemik iyileşmesi 6-8 hafta sürmektedir. Bu süreçte aktivite seviyesinin kontrol altında tutulması gerekir. Ancak, diyabet, obezite ve romatizmal rahatsızlıklar gibi ek bir durum varsa başka tedavi seçeneklerine başvurmak durumunda kalınabilir.
Akut gelişmiş bir disk protrüzyonu varsa ve sinire bası yapıyorsa şiddetli bir ağrı kaynağı olabilir. Her ne kadar bel fıtıklarının sadece %2-3’ü bel ağrısı yapsa da yaptığında ağrı şiddetli olacaktır. İyi haber, herhangi bir cerrahi veya başka bir tedavi GEREKTİRMEKSİZİN disk protrüzyonu durumlarının önemli bir kısmında fıtık 3-6 ay içinde kendi kendine küçülecektir. Ancak, bu süreci daha rahat geçirmenin yollarını hekime veya fizyoterapiste danışabilirsiniz. Bacaklarda ilerleyici kuvvet kaybı, refleks kaybı ve his kaybı gibi durumlar ve/veya mesane/barsak problemleri var olmadığı müddetçe bel fıtıklarında genellikle cerrahiye ihtiyaç duyulmamaktadır.
Spesifik Olmayan Bel Ağrısı İçin Ne Yapabilirim?
Her şeyden önce size uygun en doğru bilgiyi başvurduğunuz hekimden ve fizyoterapistten alabilirsiniz. Bir üstte yer alan, hekime ve fizyoterapiste mutlaka sormanız gereken soruları unutmayın.
Spesifik olmayan bel ağrılarının tedavisinde herkes için genel geçer bazı bilimsel öneriler mevcut. Bunları kendinize hemen uygulayabilir ve çevrenizle paylaşabilirsiniz:
- Çoğu kişi için bel ağrısı daha iyiye gidecek ve geçecektir. Panik yapmayın.
- Yatak istirahatinden KAÇININ.
- Bir-iki günden fazla hareketsiz kalmayın. Kademeli bir şekilde eski günlük yaşamınıza dönmenin yollarını arayın.
- İşe gidebilirsiniz. Çalışma hayatına rahatlıkla, belki birkaç uyarlama ile, dönebilirsiniz.
- Eğer ki bu durum sizi fazlasıyla zorluyorsa ve ağrınızı yönetemiyorsanız hemen bir fizyoterapiste başvurabilirsiniz.
Her Şeyi Yaptım Bel Ağrısı Geçmedi. Ne Yapmam Gerekir?
Hastaların %20-30’unda bel ağrısı 8-12 haftadan uzun sürebiliyor. Bilmeniz gereken en önemli şey belinizde muhtemelen hasarlı bir yerin olmadığı. Kulağa şaşırtıcı geldiğinin farkındayım.
Bel ağrısının bu kadar ısrar etmesinin sebepleri arasında düşünceler, duygular ve yaptıklarımız yer alıyor.
- Düşünceler: Endişe, olumsuz düşünceler, hareket korkusu, belin zayıf bir yapı olduğunu düşünmek vb.
- Duygular: Yüksek stres, kaygı, üzüntü, öfke, hayal kırıklığı vb.
- Yaptıklarımız: Uyumamak, aşırıya kaçmak, tükenmek, aşırı alkol ve sigara kullanımı, ağrı için diğer uyuşturucuların kullanımı, hareket etmemek, uzun süre yatak istirahati yapmak vb.
Bel ağrısını kronik, yani ısrarcı, bir duruma sürükleyen bu faktörler sinir sisteminin genel hassasiyetini arttırır ve ağrı toleransınızı azaltır. Belinizle ilgili aşırı korumacı ve hareket etmekten kaçınan bir tutum bunu destekleyerek ağrı ve “maluliyet” döngüsüne katkı sağlar.
Bel ağrısıyla ilgili bana danışmak için bu formu doldurabilirsiniz.
Aynı zamanda Instagram’dan beni takip edebilirsiniz.
“Bel ağrısı neden olur? Tedavi seçenekleri nelerdir?” blog yazısının ilk bölümünü tamamladık. İkinci bölümü için buraya tıklayabilirsiniz.
İleri Okuma
Maher C, Underwood M, Buchbinder R, Non-specific low back pain, Lancet 2017 Feb 18;389(10070):736-747. doi: 10.1016/S0140-6736(16)30970-9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29573870/
Lin I, Waller R, Wiles L, et al., What does best practice care for musculoskeletal pain look like? Eleven consistent recommendations from high quality clinical practice guidelines: systematic review, BJSM, 2019, Mar 2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30826805/
Qaseem A, Wilt TJ, McLean RM, Forciea MA, Clinical Guidelines Committee of the American College of P. Noninvasive Treatments for Acute, Subacute, and Chronic Low Back Pain: A Clinical Practice Guideline From the American College of Physicians. Ann Intern Med. 2017 Apr 4;166(7):514-30. PMID: 28192789. doi: 10.7326/M16-2367. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28192789/
